- Τίρνοβο
- Πόλη της Βουλγαρίας, πρωτεύουσα ομώνυμης επαρχίας, χτισμένη στις όχθες του παραπόταμου του Δούναβη Ιάντρα (28.500 κάτ.). Απέναντι από την πόλη υψώνεται ένας δασώδης λόφος. Στο Τ. υπάρχει ναός του Aγίου Δημητρίου. Σε αυτόν έστεψαν τους πρώτους βασιλιάδες της Βουλγαρίας. Στην πόλη λειτουργεί βιβλιοθήκη και μουσείο με διάφορες αρχαιότητες του Μεσαίωνα. Από το 1186 έως το 1393 ήταν πρωτεύουσα του δεύτερου βουλγαρικού βασιλείου και έδρα του Βούλγαρου πατριάρχη. Ο Νικήτας Χωνιάτης, περιγράφοντας το Τ. γράφει ότι είναι η πρώτη και ισχυρότερη από όλες τις πόλεις του Αίμου και περιβάλλεται από ισχυρά τείχη. Το δεύτερο βουλγαρικό βασίλειο καταλύθηκε μετά την κατάληψη του Τ. από τους Τούρκους (1393). Οι κατακτητές έδειξαν απάνθρωπη βιαιότητα και σκότωσαν όλους τους προεστούς, αφού πρηγουμένως τους προσκάλεσαν σε κάποια εκκλησία με το πρόσχημα ότι ήθελαν να προλάβουν μια πιθανή επανάστασή τους. Στα χρόνια αυτά η πόλη έχασε την παλαιά ακμή της. Ο καθολικός ιερωμένος Πέτρος Μπογδάνος περιγράφει την πόλη ως ελληνοβουλγαρική, εξαιτίας της επίδρασης που ασκούσε εκεί ο ελληνικός κλήρος. Μετά την κατάργηση του βουλγαρικού πατριαρχείου, το Τ. συνέχισε να αποτελεί εκκλησιαστικό κέντρο, υποβιβάστηκε όμως σε μητρόπολη, ο μητροπολίτης της οποίας είχε τον τίτλο του έξαρχου της Βουλγαρίας. Από τον 17o αι. οι Έλληνες μητροπολίτες καθιέρωσαν την ελληνική γλώσσα στη λειτουργία, ίδρυσαν ελληνικό σχολείο και πλούτισαν τη βιβλιοθήκη της μητρόπολης. Από τότε όλες οι επιγραφές στις εκκλησίες ήταν ελληνικές. Η ελληνική γλώσσα όμως επικράτησε κυρίως από τις αρχές του 18ου αι., όταν η Υψηλή Πύλη άρχισε να διορίζει ως ηγεμόνες της Μολδοβλαχίας Έλληνες Φαναριώτες, και η πόλη έγινε σταθμός για όσους πήγαιναν στη Ρουμανία, περνώντας από τον κεντρικό Αίμο. Θα πρέπει να αναφερθεί ότι παλαιότερα, στη διάρκεια των εκκλησιαστικών αγώνων των Βουλγάρων και στην προσπάθειά τους για τη χειραφέτησή τους από το Οικουμενικό πατριαρχείο, οι Τιρναβίτες, που είχαν οικονομικά συμφέροντα με το Βυζάντιο, δεν πήραν ενεργό μέρος. Το 1877 το Τ. κυριεύτηκε από τους Ρώσους, η δε τουρκική φρουρά που βρισκόταν εκεί αποχώρησε χωρίς να αντισταθεί. Μετά την απελευθέρωση της Βουλγαρίας, συγκροτήθηκε εκεί η πρώτη εθνοσυνέλευση και ψήφισε τον συνταγματικό χάρτη της χώρας. Ταυτόχρονα, ανακήρυξε ηγεμόνα της Βουλγαρίας τον Αλέξανδρο A’. Στα ΒΑ του Τ. βρίσκεται η άλλοτε ελληνική κωμόπολη Αρβανάσι (Αρβανιτοχώρι), που παλιά άκμασε ενώ σήμερα έχει εντελώς εκβουλγαριστεί. Το Αρβανιτοχώρι ήταν αποικία των Ηπειρωτών και μνημονεύεται από τον 16o αι. Σε αυτό έμεναν συνήθως οι Έλληνες μητροπολίτες Τ. και πολλές εύπορες ρουμανικές οικογένειες, των οποίων σώζονται τα αρχοντικά. Με την επιδρομή των Κυρτζαλίδων ληστών (1798) η ελληνική κωμόπολη άρχισε να παρακμάζει. Σήμερα είναι θέρετρο των Τιρναβιτών για το εύκρατο κλίμα της. Οι εκβουλγαρισμένοι ωστόσο κάτοικοί της έχουν συνείδηση της ελληνικής τους καταγωγής και μερικοί μιλούν ακόμα την ελληνική γλώσσα και μάλιστα έχουν και ελληνικά επώνυμα.
Dictionary of Greek. 2013.